Ongemakkelijke gesprekken

21 november 2020

Soms heb je van die hele ongemakkelijke gesprekken. Gesprekken die een hele andere wending krijgen. Meestal komt dit doordat iemand een vraag stelt met een bepaalde verwachting. Echter kan het antwoord op een vraag heel verrassend zijn. Misschien herken je zulke gesprekken? Mij wordt regelmatig de vraag gesteld: “Heb jij kinderen?” of nog erger: “Hoeveel kinderen heb jij?”. Maar wat is dan mijn antwoord…?

Laat ik voorop stellen dat ik de vragen heel normaal vind. Veel mensen bereiken in hun leven een punt waarbij de natuurlijke kinderwens ter sprake komt. Helaas komt deze wens niet bij iedereen tot vervulling. Sommige mensen kunnen geen kinderen krijgen. Hier wordt vaak niet over gesproken. Andere mensen hebben het verdriet van een vroeggeboorte en/of overlijden van een kindje mee moeten maken. Deze mensen beseffen pas echt dat kinderen krijgen niet vanzelfsprekend is.

Maar hoe reageer ik op de vraag: “Heb jij kinderen?”. Laat ik voorop stellen dat ik vrij assertief ben en niet om de hete brei heen draai. Ik heb er een hekel aan om het ongemakkelijke onderwerp te ontlopen en een makkelijk antwoord te geven zoals; “Ik heb een lieve dochter”.

Het zou geen moment in mij opkomen om Guus en Jasmijn niet te noemen. Ze zijn misschien veel te vroeg geboren en hebben nog geen dag geleefd. Het zijn wel twee lieve kinderen die ik in mijn handen heb gehad. Die wij al die tijd tijdens de zwangerschap als onze kinderen hebben beschouwd. Ze hebben mij vanaf de eerste dag dat Susanne zwanger was papa gemaakt. Mijn antwoord is dus altijd; “Ik heb drie kinderen”.

Het vervelende is dat mensen dan heel vrolijk terug lachen en zich in eerste instantie verbeelden dat ik een trotse vader van een groot gezin ben. Totdat de resterende vragen volgen: “Ooh wat leuk… Hoe oud is de oudste?” Of: “Zijn het allemaal meisjes?”. Vanaf dat moment moet ik altijd de regie van het gesprek overnemen. Ik wil de ander namelijk niet op het verkeerde been zetten. Vaak denk ik dan, sorry maar je begon er zelf over.

Tweede reactie

Mijn tweede reactie is meestal: “De eerste twee kinderen hebben wij door een vroeggeboorte verloren”. Het blijft vervelend om de ander vanaf dat moment te zien schrikken. Ik besef me heel goed dat de vraagsteller hier niet op had gerekend. Wat moest ik dan? Zeggen dat ik maar één kindje heb? En Guus en Jasmijn vergeten. Alsof ze er nooit zijn geweest. Terwijl ze voor mij heel belangrijk zijn in mijn leven. Never! Mijn verhaal komt gewoon op tafel.

Het gesprek krijgt al snel een andere wending. De vraagsteller valt vaak stil en weet even geen antwoord meer te geven. Soms is de reactie; “Je hoeft er niet over te praten hoor”. Dan reageer ik meestal: “Het onderwerp is voor mij geen probleem. Ik wil mijn verhaal graag vertellen”. Daarna leg ik uit wat er precies met Guus en Jasmijn is gebeurd. Aan de non verbale houding zie ik vaak dat het antwoord de ander overvalt. Ik zie het gezicht helemaal betrekken. Er is geen lachje meer te bekennen.

Vaak zijn mensen zo geschrokken dat ze helemaal vergeten zijn dat ik ook nog een dochter heb. Er wordt helemaal geen vraag meer gesteld zoals; “Maar je hebt nog een kindje, toch?”.
Meestal heb ik in die fase van het gesprek de regie volledig overgenomen. Dan vertel ik ook nog dat ik een prachtige dochter heb. Ze heet Sara en ze is altijd heel vrolijk. Ze is inmiddels 1 jaar.
Het gesprek heeft ondertussen een hele andere lading gekregen. Maar we zijn er nog niet…… Ik wil de werkelijkheid nooit ontlopen en voel me verplicht om de ander te vertellen dat de toekomst van Sara onzeker is.
“Ze heeft een ernstige vorm van Microcefalie. Haar toekomst is onzeker”, reageer ik dan.
Het is alsof ik samen met de ander in een boxring sta en hem in een paar klappen knock-out sla. Alsof de boxer staat te tollen op zijn benen en geen idee meer heeft waar het gesprek over gaat. Het is vreselijk om iemand deze antwoorden te moeten geven. Het is de werkelijkheid. Ik kan geen verstoppertje spelen en een deel van mijn leven in een doofpot stoppen.

Het meest ongemakkelijke is dat de ander regelmatig helemaal ontdaan is. Twee kinderen verloren en ook nog de vader zijn van een kindje met een beperking. Ik zie de ander denken “Dat moet de hel op aarde zijn… hier kom je nooit meer bovenop”. Dan voel ik de plicht om de ander dat gevoel te ontnemen. Meestal reageer ik dat het allemaal onwijs heftig is, maar dat het leven verder gaat. Wij zijn al zoveel kwijt geraakt. Wij zullen vechten en trots zijn op onze dochter.

Ik vertel de ander dat we ondanks alles nog best gelukkig zijn. Onze verwachtingen lopen anders. Wij zullen helaas geen kinderen naar de voetbalclub brengen. Wij zullen helaas geen kinderen naar de basisschool brengen. Wel tellen wij onze zegeningen. Al kan je bij Guus en Jasmijn nauwelijks over zegeningen spreken. Ze hebben ons een prachtige zwangerschapsperiode gegeven. Daarna was er alleen maar rouw. Het ergste vind ik het voor beide kinderen. Ze hebben nooit de kans gehad om er iets van te maken. Dit voelt zo oneerlijk.

Positieve wending

Maar goed… ik probeer het gesprek meestal een positieve wending te geven. Door aan te geven dat wij onwijs dankbaar zijn dat Sara onze dochter is. Dat Sara een prachtig en vrolijk meisje is. Dat we hopen dat ze ons nog gaat verrassen en dat wij er alles aan doen om er het beste van te maken. Ondanks het grote verlies en de onzekere toekomst gaan we er alles aan doen om Sara een gelukkig leven te geven.

We hebben tenslotte ook helemaal geen andere keuze. Wat had ik dan moeten zeggen: “Nou, ik ga eens zielig in de hoek zitten huilen”. Of: “Van mij hoeft het niet meer”.
Er is werkelijk geen moment geweest dat deze gedachten vat op mij hebben gekregen. Natuurlijk heb ik wel eens gedacht “Hoeveel kunnen wij nog aan” of “Dit moet stoppen”.
Bij de pakken neerzitten is voor mij en Susanne geen optie. Bij ons overheerst er maar een gedachte.

Sara heeft al zo weinig. Ze kan mogelijk niet zelfstandig eten, lopen en praten. Het is de vraag of Sara met vriendjes en vriendinnetjes kan spelen. De kans is groot dat Sara nooit zelfstandig kan gaan wonen. Het is nog maar de vraag of ze ooit zelfstandig de kaarsjes van haar verjaardagstaart kan uitblazen.

Wie ben ik dan als trotse vader om bij de pakken neer te gaan zitten. Ik kan verdorie alles; eten koken, sporten, praten, dansen, schrijven, werken, tandenpoetsen, stofzuigen, tuinieren, zwemmen en zelfs mijn reet afvegen. Ik heb een onwijs lieve en mooie vriendin. En… ik heb ook nog een dijk van een dochter. Wie ben ik dan om te klagen over het feit wat mij allemaal is overkomen. Wie ben ik dan om te roepen dat het voor mij allemaal niet meer hoeft.

Natuurlijk moet ik uitkijken wat ik zeg. Er moet altijd ruimte en aandacht zijn voor verdriet. Susanne en ik hebben intens verdriet gehad. Onze hele familie en vriendengroep heeft verdriet gehad. We hebben veel gehuild en gesproken.
Misschien kom ik altijd zo positief over…. Ik kan jullie vertellen dat ben ik ook, maar er is bij mij ook altijd ruimte voor verdriet. Diepe dalen heb je nodig om te kunnen herstellen. Dit heb je nodig om je leven weer op te kunnen pakken. Zonder diepe dalen geen hoge pieken!
Maar de drang om er iets van te maken is enorm. Altijd willen denken in oplossingen. Niet altijd maar vanaf de zijlijn schoppen tegen het systeem. Dat vind ik zo makkelijk. Het is zelfs zo makkelijk dat ik er geen enkele voldoening uit kan halen.
Ik irriteer me momenteel enorm aan mensen die constant maar klagen over het COVID virus. Constant maar herhalen wat we niet meer kunnen. Ja, dat weten we inmiddels. Weten jullie ook wat Sara allemaal niet kan? Wees dankbaar met de zegeningen die je hebt.  

Maar waar waren we gebleven. Er is even geen tijd voor politiek geneuzel. We stonden nog in de boxring.
De sfeer van het gesprek is volledig omgeslagen. Zelfs nadat ik de moeite heb genomen om het gesprek positief af te sluiten loopt de boxer met een flinke tand door zijn lip door de boxring.
Het heeft ook helemaal geen zin om het gesprek nog positief af te willen sluiten. Het is tenslotte de waarheid. Wij moeten met deze waarheid leven.

Niet uit de weg gaan

Elke keer raak ik verstrengeld in dit soort ongemakkelijke gesprekken. Toch wil ik iedereen adviseren om de gesprekken niet uit de weg te gaan. Vraag gewoon wat er in je opkomt. Er is niks vervelender dan als mensen je gaan ontwijken. Geen vragen meer durven te stellen. Waardoor Guus en Jasmijn echt worden vergeten. Er wordt niet meer over gesproken.

Wel wil ik de ander meegeven zeer voorzichtig te zijn met vraagstellingen als: “Heb jij kinderen?” Of: “Hoeveel kinderen heb jij?”. Ik stel deze vragen nooit tijdens een eerste ontmoeting.
En als je het dan wel doet. Zorg er dan voor dat je je mans gedraagt. Durf door te vragen. Laat je niet door een boxer de ring doorslaan. Luister en stel wedervragen. Laat je in ieder geval niet zo hard op je neus slaan dat je staat te tollen op je benen.

Ik wil jullie vertellen dat wij over het algemeen veel bewondering en respect van mensen ontvangen. De meeste mensen vinden het bijzonder hoe wij met de situatie omgaan.
Het is heel prettig om te ervaren dat mensen op een positieve manier naar ons kijken. Dit geeft ons ook weer energie. Het houdt ons op de been.

Als laatste wil ik jullie vertellen dat wij Sara als een geschenk zien. Als ik naar Sara kijk zie ik prachtige kleuren. Ik zie geen zwart gat. Het laatste wat ik wil is dat Sara als iets verdrietigs wordt gezien. Dat mensen van haar schrikken en/of vragen over haar ontwijken. Vraag naar haar! Al vraag je elke dag hoe het met haar gaat. Ik wil over haar praten. Ze is mijn mooiste dochter. Ik wil laten zien dat ik trots op haar ben.